Czujka ruchu to podstawowy element systemów alarmowych zarówno przewodowych, jak i tych bezprzewodowych. Rozróżniamy dwa podstawowe rodzaje czujek ruchu – aktywne i pasywne.

Aktywne czujki ruchu

Służą do wykrywania poruszających się obiektów. W tym celu wykorzystują fale elektromagnetyczne (mikrofale) oraz efekt Dopplera, czyli zmianę częstotliwości fali, która to zmienia się w skutek zmiany wzajemnego położenia źródła fali i jej odbiornika. Nadajnik i odbiornik umieszczone są w czujce obok siebie. Nadajnik emituje fale o określonej częstotliwości, odbiornik odbiera falę odbitą od ścian, podłogi i sufitu. Jeśli w pomieszczeniu znajdzie się coś, co te fale zaburzy to zaburzy też falę odbitą. Wtedy uruchomi się alarm.

Najlepiej ruch wykrywają czujki mikrofalowe. A to dlatego, że mikrofale przenikają przez plastik, drewno, cienkie przegrody czy szkło i dlatego można je tak umiejscowić, że stają się niewidoczne dla potencjalnego intruza. Ich zaletą jest poza tym fakt, że są niewrażliwe na zmiany temperatury otoczenia.

Pasywne czujki ruchu

Pasywna czujka ruchu nie emituje energii tylko wykrywa zmiany promieniowania podczerwieni, emitowanego ze źródeł, które znalazły się w polu jej widzenia. Każde ciało w temperaturze wyższej od zera bezwzględnego emituje promieniowanie termiczne.

Ciało ludzkie także emituje promieniowanie podczerwone o długości fali ok. 10 mikrometrów. Ponieważ moc promieniowania emitowanego przez człowieka jest niewielka na tle otoczenia i trudno byłoby wykryć zmianę poziomu promieniowania w całej przestrzeni objętej zasięgiem czujki, może być ono uformowane w kilkadziesiąt wiązek, w kilku płaszczyznach za pomocą soczewek Fresnela lub w postaci kurtyn, czyli za pomocą optyki zwierciadlanej. Dlatego też za każdym razem, gdy człowiek wchodzi lub wychodzi z wiązki pola widzenia, czujka rejestruje zmianę. Gwałtowna zmiana temperatury może spowodować wyzwolenie fałszywego alarmu, natomiast  powolne, stopniowe zmiany temperatury nie spowodują reakcji czujki.